مراسم افتتاحیه گروه ارتباطات صلح انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات روز یکشنبه 6 اسفند 1396 ساعت 13 در سالن انجمن جامعهشناسی با حضور دکتر هادی خانیکی، دکتر افسر افشارنادری، دکتر زهیر صباغ پور آذریان و خانم کتایون بهمنی برگزار شد.
ابتدا خانم کتایون بهمنی درباره اساسنامه، اهداف و عملکرد آتی این گروه توضیحاتی اظهار کردند. ایشان اعتقاد داشتند که امروز برای جا انداختن هر ارزشی در جامعه باید از گفتمان استفاده کرد، پس در قالب گفتمان میتوان پدیده صلح را به روز نمود، به طوری که برای اکثر مردم قابل پذیرش باشد. تغییر در اصل بازخورد میتواند در رسیدن به گفتمان اعتدال مورد استفاده قرار گیرد.
خانم بهمنی اضافه کردند که اگر سالها گفتمان غالب در بین بعضی مردم خشونت بوده است امروز به لطف ارتقا فرهنگ و اندیشه و به کمک نهادهای اجتماعی و موسسات علمی پژوهشی و رسانهای میتوان گفتمان اعتدال را که پیشنیاز ارتباطات صلح است گفتمان غالب قرار داد.
سپس خانم دکتر افشارنادی درباره تاریخچه صلح و اینکه صلح را در دوران فعلی چگونه باید تعریف کرد، چگونه آن را مورد بررسی و مطالعه قرار داد و چگونه کشورها میتوانند بدان دسترسی داشته باشند، توضیحاتی دادند و چگونگی استراتژیهای برقراری صلح و نقش صلح در استقرار دیپلماسی فرهنگی و ابزارهای گفتگوهای فرهنگی صلح آمیز را مطرح ساختند و در پایان از مفاهیم جا افتاده در ذهنیت جهان و نقش نظام آموزش در پیوند میان توسعه علم و تحکیم صلح به عنوان ارزش مشترک جهانی و نقش آن در توسعه کشورها سخنانی بیان کردند. ایشان از هنرها به عنوان ابزارهای برقراری ارتباط صلح در میان مردم جهان سخن گفته و برگزاری جشنوارهها، همایشها، نمایشگاهها و سمینارها، گردشگری و نظایر آن را بهترین گزینههای ارتباطی ملل و در نهایت ایجاد گفتمان صلح در جهان به عنوان گفتمان مشترک سخن گفتند. تاکید ایشان به جا اندازی مفاهیم صلح در مدارس و دانشگاهها به منظور نهادینه شدن دانش مشترک از کودکی در افراد جامعه است. افزایش هوش فرهنگی که پیامد این آموزش خواهد بود، خود به خود منجر به ایجاد گفتمان صلح در جامعه میگردد و نظم ساختاری در فرهنگ را به دنبال خواهد داشت.
سخنران بعدی دکتر صباغ پور درباره رسانههای اجتماعی و نقش آنها به گفتگو پرداختند. ایشان اظهار داشتند که در دوران فعلی علیرغم اینکه همه ما امکان ارتباط در فضاهای مجازی را داشته و با هم بیش از پیش در ارتباط هستیم ولی جهان بیشتر به سمت جنگ پیش میرود. در مطالعهای میخواندم از بچهها پرسیده بودند آرزوی شما چیست؟ پاسخ داده بودند صلح برای تمام دنیا. ولی اگر از بچهها در ایران چنین سوال میشد، قطعا این پاسخ را نمیدادند؟
ما در ایران نتوانستهایم از نقش ارتباطات برای حل کردن تعارضات استفاده کنیم و به یک نقطه اجماع برسیم. وسیله گفتگو را داریم در حالیکه در گفتگو موفق نیستیم. همیشه در گفتگوها فقط میخواهیم خودمان موفق باشیم در حالیکه گفتگو وقتی موفق است که برد برد باشد.
شبکههای اجتماعی ابزار تحقق صلح هستند و توانستهاند همه چیز از جمله فرهنگ را دگرگون کنند و بر خلاف انتظار، تعارضات جهان را روز به روز افزایش دهند. اگر از فضاهای مجازی آنگونه که باید استفاده صحیح نکنیم ارتباطات به جای اینکه صلح آمیز باشد میتواند ایجاد ناامنی کند.
سخنران پایانی آقای دکتر خانیکی، به ضرورت تشکیل این گروه اشاره کرده و بر نسبت میان رسانهها و ارتباطات با صلح، تاکید کردند. رعایت حرمت انسانها، حرمت هر بخشی از هستی، حتی طبیعت، پیوندهایی بین صلح و محیط زیست پدیدار میگردد. و تحقق صلح پایدار ممکن نیست مگر اینکه در عرصه فرهنگ و در حوزه ارزشها و نگرشها قرار گیرد.
سادهترین تعریف کاربردی که از صلح داریم همان قانون تحقق یونسکو است. اگر ما مبانی و مولفهها را بپذیریم، طبیعتا بخشی از دگرگونی ارزشها توسط رسانهها در حوزه عمومی ساخته میشود (منظور رسانههای عام است). پس نمیشود به صلح رسید و به فضای رسانهای یا ارتباطی کاری نداشت.
ارتباطات انتقال نوعی معنای مشترک آورده شده بین طرفین است اگر مبانی و شاخصهای صلح را که باید دربارهاش بحث کرد (البته به طور خام) اکنون مطرح میگردد، چون در آینده، گروه ارتباطات صلح به آن باید بپردازد از جمله صلح از منظر فلسفی، دینی، روانشناختی و جامعهشناختی مورد بررسی قرار گیرد تا بتوانیم به معنای مشترکی در مناسبات اجتماعی رسید.
ما در روزنامهنگاری ارزشهای خبری داریم که چه چیز خبری میشود و بر اساس رویکردها و نظرات مختلف ارزشهای خبری هم متفاوت میشود. تعارض و بر خوردها چیزی است که رسانهها به آن میپردازند. آیا از این نوع روزنامهنگاری، صلح بیرون میآید؟ تیترهایی که روزنامهها انتخاب میکنند و یا گزارشهایی که رسانهها به آن میپردازند، یا آنچه در تلگرام و فیس بوک میرسد چقدر ارزش خبری دارند که این همان روزنامهنگاری سفید و یا برخورد است. آیا روزنامهنگاری صلح داریم که ارزشهای مبتنی بر صلح را به ارزش خبری تبدیل کند.
وقتی جامعه و جهان گفتمان غالبش صلح نیست چطور میتوان از صلح صحبت کرد؟ چگونه میتوان از صلحی حرف زد که صلح تبدیل به ارزش خبری شده باشد. پس عبور از روزنامهنگاری ستیز به روزنامهنگاری صلح خودش یک ضرورت است که بر اساس آن میتوان به نتایج عملی و حرفهای رسید.
اگر بتوانیم در حقیقت نمادی را که در دانشگاه برلین ساخته شده، پیدا کنیم و بگوییم آلمانی که جنگ را پشت سر گذاشته و بیشترین آسیب را از جنگ داشته و برلینی که آسیب دیدگیاش بیشتر از شهرهای دیگر بوده است و به ما بگویند جایگاهی برای فرهنگ، صلح و گفتگو در نظر گیریم و صلح را ترویج دهیم.
17 سازنده آلمان امروز، با ضریبی از اهمیت دادن به شاخصهایی که در دانشگاه برلین ساخته و به صورت کتاب در آوردهاند، بیشترین سهم را به گوته دادهاند. یعنی آلمان صنعتی که اعتبار کالایش مشخص است اعتبار کشورش گوته است نه مارکس، نه شیلر، نه کانت و نه وبر؛ بلکه گوته است.
فقط میتوان گفت انتخاب آنها گفتگوی شرق و غرب و فهم مشترک میان آنهاست که بیرون میآید. کاری را هم که روزنامهنگاری صلح انجام میدهد باید همین باشد که سنتها، آیینها و ارزشهایی را انجام دهدکه میزان تنفر و خشونت و چیزهایی که منجر به منازعه شود را کاهش دهد.
بسیاری موارد جنگ را آدمهای عاقلی به وجود میآورند که نتوانستهاند مشکلات را از طریق دیگری حل کنند. پس ارتباط فقط عقل را عوض نمیکند. خصایص روانشناسانه و اجتماعی و کنشهای سیاسی آنها باید سازگار با صلح باشد و این میتواند طرح مساله ارتباطات صلح باشد و میتواند نظریه ارتباطات صلح باشد که به تفاهم منجر شود و یا نظریههایی که از مشارکت و فهم مشترک حرف میزنند و مهارت افراد را از طیق تاثیرگذاری دریافتهای فرهنگی و هنری آنها بالا برد، شعر، موسیقی و انواع هنرهایی که میتواند وضعیت افراد را در صلح قرار دهد و موقعیت آنها را از موقعیت تعارض آمیز بیرون آورد. ارتباطات صلح مجموعهای از مهارتها، تکنیکها و حرفههایی است که به صورت حرفهای دنبال شود و به صورت ارزشهای حرفهای هم در جامعه بازخورد داشته باشد.
این مراسم پس مطرح شدن سوالات و پاسخگویی به آن در ساعت 15:30 به پایان رسید.