استاد دانشگاه علامه طباطبایی با تأکید بر ضرورت افزایش توجه عمومی جامعه به مسئله ارتباطات سلامت گفت: ارتباطات سلامت در جنبه فردی به جایی منجر می‌شود که آگاهی سلامت فرد را افزایش داده و زمینه کاهش خطرات را فراهم می‌کند.
به گزارش خبرنگار ایکنا، هادی خانیکی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی امروز، ۳۰ اردیبهشت‌ماه طی سخنانی در همایش «ارتباطات سلامت: مسائل و چالش‌های نوین» اظهار کرد: قصه پیش بردن ارتباطات سلامت قصه دشواری است، اگرچه کرونا باعث شد تا مقداری توجه عمومی بیشتر به ضرورت پیش‌برد ارتباطات سلامت معطوف شود، اما موانع موجود در این راه سخت‌تر بود. به اعتبار همین ضرورت بین دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه شهید پزشکی ارتباطی برقرار شد و ما نیز در حوزه ارتباطات سلامت این مسئله را حس کردیم و نهایتا کار تا جایی پیش رفت که رشته مشترکی بین دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی راه‌اندازی شود.
وی افزود: اما متأسفانه با تغییر مدیریت اجرایی در کشور این قضیه متوقف شد و اطلاع دارم که دانشگاه تهران نیز پروژه‌ای در رابطه با کارشناسی ارشد ارتباطات سلامت انجام داد که این کار نیز متوقف شده است، لذا محرکه این نوع کارها کسانی هستند که دردی داشته و این درد را می‌فهمند و نیز کسانی که انگیزه این را دارند که کفش آهنین پوشیده و در پیچ و خم بروکراسی‌ها بچرخند تا به این نیازها پاسخ دهند.
خانیکی گفت: امروز برخی دانشجویان واقعا به دنبال انجام کار در این حوزه هستند و اساتید و محققان نیز پشتیبان آن‌ها هستند که با اجتماعی کردن این مسئله نوعی قدرت برای پیش‌برد این مسئله به وجود می‌آورند. به هر حال ارتباطات سلامت با شیوع کرونا در جهان به صورت جدی در دستور کار قرار گرفت، چرا که با شیوع کرونا، جهان با اختلالات روان مواجه شده و یکی از عوامل دخیل در این موضوع، ارتباطات سلامت است.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: امروز مسئله اختلالات سلامت در جهان ما به روی دست ما مانده و هر کدام از ما در هر حوزه‌‌ای نیازمند این هستیم که مسئله سلامت به عنوان یک موضوع مبتلابه و میان‌رشته‌ای بنگریم. سه مفهوم سلامت، ناخوشی و بیماری وجود دارد که اگرچه موضوعیت بیشتری در حرفه پزشکی دارند، اما به حوزه‌های دیگر مانند فلسفه و ارتباطات و … نیز تسری پیدا کردند. دو واقعیت برای سلامت و بیماری مهم هستند، یکی اینکه بیماری می‌تواند سلامت را تقویت کند که اینجا نقش حوزه‌های دیگر بیشتر می‌شود.
خانیکی بیان کرد: مسئله سلامت بیشتر از مسئله پزشکی است به این معنا که فقط مربوط به از بین بردن درد و کارکرد بیشتر اعضا بستگی ندارد بلکه باید از دید زیست اجتماعی و ارتباطی نیز بدان پرداخته شود. تندرستی فراتر از فقدان بیماری و توانمند شدن در برابر بیماری است که این توانمند شدن در برابر بیماری فلسفه پزشکی جدید را می‌سازد که مبتنی بر این است که ما باید کارکردهای بدن را بالا ببریم که بخش مهم آن مربوط به کارکردهای اجتماعی است.
وی افزود: البته در مقابل این جهان‌زیست اجتماعی، جهان‌زیست دیگری تعریف می‌شود که سلامت و بیماری مبتنی بر ارجاع به ارزش‌ها و باورها است یعنی هنجارگراها شدت بیماری را براساس نوع نگاه و توانی که فرد دارد، ارزیابی می‌کنند. سخن اصلی این است که معمولا آن چیزی که برای کسی خیلی بیماری تلقی می‌شود ممکن است برای فرد دیگر بیماری تلقی نشود.
خانیکی با بیان اینکه با طیفی از معنا در برابر بیماری و سلامت مواجه هستیم، بیان کرد: ارتباطات سلامت می‌تواند این طیف‌ها را به خوبی نهادینه کند. هیچ چیزی در جهان امروز بدون داشتن روایت و قصه ممکن نیست. امیدوار هستم که توجه عمومی به ارتباطات سلامت جلب شود و این توجه به همراه تلاش عالمان باعث شود که سیاست‌گذاری علوم در کشور، علم ارتباطات سلامت را به عنوان یکی از مهمترین مسائل گسترش ارتباطات معرفی کند.
وی افزود: ارتباطات سلامت به این اعتبار رشته‌های متعددی را در برمی‌گیرد. آموزش سلامت، ارتباطات اجتماعی معطوف به سلامت، ارتباطات کلامی معطوف به سلامت، بازاریابی اجتماعی منجر به سلامت، مردم‌شناسی سلامت، فلسفه سلامت و … در حوزه ارتباطات سلامت مهم است. این ارتباطات سلامت در جنبه فردی به جایی منجر می‌شود که آگاهی سلامت فرد را افزایش داده و زمینه کاهش خطرات را فراهم می‌کند.
خانیکی تصریح کرد: در سطح اجتماعی ارتباطات سلامت می‌تواند در جهت تأثیرگذاری در دستورالعمل‌های جمعی مؤثر باشد و بر بهبود رابطه بیمار با متخصصان پزشکی و سلامت، ارائه اطلاعات سلامت‌محور به افراد، تبعیت درونی شهروندان از رژیم‌های درمانی، انتشار اطلاعات در رابطه با خطرات بیماری‌های جمعی، آموزش استفاده‌کنندگان خدمات درمانی و … تأثیر داشته باشد.
وی اظهار کرد: بنده براساس این دغدغه‌ها در حوزه ارتباطات، تجارب زیادی در این زمینه به دست آوردم. تجربه ۱۲ ساله بنده در این زمینه این بود که بیش از ۱۲ نشست تخصصی سالانه در رابطه با سلامت روان برگزار کردیم که نتایج و دستاوردهای بسیار خوبی داشت. در این نشست‌ها آموخته‌های زیادی از پزشکان و روان‌شناسان دریافت کردم. طبق این آموخته‌ها یک بیمار به راحتی به پزشک مراجعه می‌کند، اما به راحتی به روان‌شناسان مراجعه نمی‌کند.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: برچسب یا استیگما موضوعی است که فرد را با احساس طرد اجتماعی وادار می‌کند به اینکه چیزی را پنهان کند که این مسئله هزینه‌های مادی و معنوی درمان را بالا می‌برد و یکی از رشته‌های تأثیرگذاری که در این زمینه به کار می‌آید، ارتباطات سلامت است. تجربه یک ساله بنده نیز که درگیر سرطان شدم این بود که این بیماری در پانکراس خود را نشان داد. این بیماری معروف به سرطان روشن‌فکران یا سرطان خاموش است.
وی افزود: از همان ابتدای بیماری گفت‌وگوی بنده با پزشک این‌گونه آغاز شد که ما پزشکان نمی‌توانیم این بیماری را جز خود بیمار و خانواده او عنوان کنیم. بنده از همان ابتدا مسئله بیماری خود را برای همگان عنوان کردم. طی آن روزها ۱۲ دوره شیمی‌درمانی سنگین بر روی بدن بنده انجام شد. نحوه برخورد با بیماری موضوع بسیار مهمی است که باید در نظر گرفته شود، لذا باید در رابطه با بیماری گفت‌وگو و ارتباط‌گری را در نظر داشت.
خانیکی در پایان اظهار کرد: مسئله فهم ارتباطی نیز موضوع بسیار مهمی در حوزه بیماری‌ها است که چنانچه بیماران بتوانند به خوبی به ارتباط‌‌گیری و گفت‌وگو در این زمینه بپردازند، می‌توانند راه و مسیر درمان را با روشنی بیشتری طی کنند. فوکو یکی از سخت‌ترین انواع گفت‌وگو را ارتباط میان پزشکان و بیماران می‌داند. البته پزشکان جامعه ما خیلی به فکر سلامت افراد هستند، اما باید بدانند سلامت مردم امری فلسفی، اجتماعی، اعتقادی و حتی سیاسی است. برای بهبود بیماری‌های سخت باید ارتباطات سلامت را جدی بگیریم.
