نشست «تهران تولید می‌شود» توسط گروه شهر و زندگی روزمره انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات با همکاری گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس در روز 11 اردیبهشت ماه از ساعت 17 الی 19 در سالن میر حسنی واقع در دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس برگزار گردید. در این نشست سخنرانان؛ ابراهیم توفیق و امیر خراسانی، ایمان واقفی به عنوان منتقد و عباس وریج کاظمی مدیر گروه شهر و زندگی روزمره، شیرین احمدنیا مدیر گروه ارتباطات سلامت، و جمعی از مخاطبین حضور داشتند.
دکتر ابراهیم توفیق بحث خود را با طرح این سوال آغاز کردند که «تهران چطور به مساله تبدیل می شود؟»
ایشان در ادامه بیان کردند ما در حوزه نظام دانش اجتماعی در مورد تهران صحبت می‌کنیم. در 10سال گذشته با حجم روز افزون متون علوم اجتماعی در خصوص تهران مواجه هستیم و مطالعات شهر در این مقطع با دوره‌های پیش از آن قابل مقایسه نیست. نهادهای مختلفی به عنوان کارفرما عمل می‌کنند و متخصصان علوم اجتماعی به عنوان پیمانکار به فعالیت می‌پردازند. مدیریت شهری مساله شهر را با معضلاتی که با آن مواجه می‌شود تعیین می‌نماید و در این لحظه علوم اجتماعی فراخوانده می‌شود تا سیاست‌گذاری‌هایی به منظور کاهش آسیب‌های اجتماعی در نظر گرفته شود.
از این جهت تولید دانشی از اهمیت برخوردار است که بتواند آسیب‌های اجتماعی را کاهش دهد و مردم را با سیاست‌های شهری همراه نماید و در این جا این سوال مطرح می‌شود که «مردم چطور بر ساخته می‌شوند؟»
دکتر توفیق در ادامه مطرح نمودند ما معتقدیم:
- تهران یک منطق تولید معین دارد.
- تهران دارای یک کلیت معین است.
- تهران بر اساس موضوع تبدیل به مساله می‌شود.
امیر خراسانی بحث خود را با مثالی از برخورد مردم و مسئولین با آسیب‌های اجتماعی آغاز نمود و عنوان کرد با سه مقوله روشن مواجه هستیم:
- مردمی که در حال تعارض هستند
- مدیریت شهری که در برابر مسائل موضع می‌گیرد
- فضایی که بر سر آن نزاع در گرفته است
در بررسی تهران معاصر بسیار اهمیت دارد که به این سوال پاسخ دهیم «اکنون ِتهران چه زمانی است؟» بر این اساس تاکید ما بر روی فضا یک دلالت دارد، ما مطلقا در زمان‌های مختلف یک موضوع را بررسی نمی‌کنیم، همه در یک زمان هستیم، دیگری در دو زمان نمی‌تواند وجود داشته باشد؛ در نتیجه یک هم زمانی بسیار رادیکال داریم.
از سال 68 به بعد مدیریت شهری باید به تدوین برنامه‌ای بپردازد که شهر قابلیت زیست یابد، به این جهت مردم باید توانایی تطبیق خود با شرایط جدید را داشته باشند. در این زمان شهر با سرمایه مردم اداره می‌شود، سرمایه‌ای که از سوی بازار تامین می‌گردد. بر این مبنا رابطه مشارکت از اهمیت والایی برخوردار می‌گردد و مردم به دو دسته تقسیم می‌شوند، مردمی که توان مشارکت در مناسبات اقتصادی-سیاسی را دارند و مردمی که این توانایی برخوردار نیستند.
سپس خراسانی به ذکر دو مفهوم پرداخت: مفهوم تعلق و شمول.
که بر این اساس سه وضعیت شکل می‌گیرد:
- وضعیت نرمال: وضعیتی که هر فردی که متعلق است مشمول نیز هست.
- وضعیت متورم: وضعیتی که فرد مشمول هست اما متعلق نیست
- وضعیتی که فرد متعلق هست اما مشمول نیست.
از ترکیب دو نوع مردم و این سه وضعیت، 6 وضعیت، 6 الگوی زیست و 6 الگوی زمانی متفاوت شکل می‌گیرد.
مدیریت شهری به واسطه ضوابط قدرت چانه‌زنی با مردم گروه اول را می‌یابد، در اینجا بحث «شرکت سیاسی» اهمیت پیدا می‌کند. شرکت سیاسی دارای شرایط مختلفی است از جمله اینکه حکومت شهری ارزش مبادله‌ای شهر را متورم می‌کند و زمین شهری به دارایی بدل می‌شود.
امیر خراسانی در انتهای سخنانش عنوان نمود ساخت اجتماعی شهر اساسا هم آمیزی اجتماعی را بلاموضوع می‌کند و اگر نظام دانش شهر را تبدیل به مساله نمی‌کند به این دلیل است که کل نظام اجتماعی مبتنی بر نسبتی است که با شرکت سیاسی داریم.
در انتها نیز ایمان واقفی نقدهای مورد نظر خود را در خصوص کار پژوهشی ارائه شده، عنوان نمود. به عقیده ایشان با وجود اینکه چارچوب لفوری برای این کار برگزیده شده و همانند لفور به خلق مفاهیم جدید پرداخته شده است، اما در نهایت این کار لفوری نیست. همچنین خوانشی که در این کار از لفور صورت گرفته و از سه گانه مد نظر او بهره برده است، یک خوانش حداقلی از لفور است؛ در واقع کل کار لفور به یک فصل از یک کتاب او تقلیل یافته است.
ایمان واقفی در ادامه بیان کرد: در این کار از مفاهیم منظومه‌های نظری مختلف بهره گرفته شده است اما پیکربندی مناسبی صورت نگرفته و خواننده با متن یکپارچه‌ای مواجه نیست. در بحث شهر نیز، مساله مسکن بسیار مورد توجه قرار گرفته و زیرساخت شهری، نهادهای عمومی، نهادهای مالی و … مقفول مانده‌اند.
بهره‌گیری از ترکیب جدید مردم و وضعیت در متن ایده خوبی است اما ایدئولوژی مذهبی در این متن مورد توجه قرار نگرفته است و این یکی از ضعف‌های کار است که می‌تواند به عنوان یکی از مولفه‌های جدید در تولید شهر بعد از انقلاب مورد توجه قرار گیرد.
این نشست پس از پاسخگویی سخنرانان به انتقادات مطرح شده و برگزاری پرسش و پاسخ در ساعت 19:30 به پایان رسید.
