جلسه تخصصی «بررسی وضعیت مهاجران افغانستان در ایران» پنجشنبه، ۱۰ آبان، ساعت ۱۴ تا ۱۷ با حضور استادان و فعالان اجتماعی ایران و افغانستان، توسط انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و به میزبانی «خانه کابل» برگزار شد.
در این جلسه دکتر هادی خانیکی، دکتر علی ربیعی، دکتر سید عسکر موسوی، دکتر محسن رنانی، دکتر حسین عبده تبریزی، دکتر ارغوان فرزین معتمد، محمدموسی اکبری، رقیه اکبری، فاطمه اکبری، بتول اکبری، علی‌اکبر اکبری، ریحانه رسولی، فائزه حضرتی، بهمن احمدی امویی، ژیلا بنی یعقوب و دکتر اعظم صوفیانی حضور داشتند.
در ابتدای جلسه مهاجران افغانستانی که اغلب بیش از 20 سال در ایران ساکن بوده و برخی حتی متولد ایران هستند، مسائل و مشکلات خود را از سال‌های گذشته تا به امروز بیان کردند. مهمترین موارد مطرح شده عبارتند از:
- وجود انواع کدها برای انجام هر کاری توسط مهاجران؛
- مشکلات مهاجران برای دسترسی به کارت بانکی و سیم‌کارت؛
- شناسنامه نداشتن بچه‌هایی که در ایران متولد شده‌اند به رغم آنکه سن آنها به ۳۰ سال نیز رسیده است. و حتی به رغم داشتن گواهی ولادت از ثبت احوال؛
- موج دیپورت افغانستانی‌ها و اعمال خشونت‌های فیزیکی بسیار علیه مهاجران؛
- وضعیت نامناسب اردوگاه عسگرآبادی ورامین به لحاظ اعمال خشونت و همچنین عدم رعایت موارد بهداشتی؛
- خشونت‌های فردی از جانب مردم به طور عام کارهایی نظیر پاره کردن برگه‌های سرشماری مهاجران (پلیس)، تحویل مهاجران به پلیس از سوی رانندگان اسنپ، خشونت والدین در مدارس نسبت به دانش‌آموزان افغانستانی به رغم آنکه مدیران مدارس اجازه حضور به کودکان مهاجر را می‌دهند؛
- نامشخص شدن وضعیت طرح تبدیل برگه سرشماری به کارت هوشمند. میزان پرداختی مهاجران برای این کار در هر شهری، متفاوت بوده است: در اصفهان ۲۰۰ میلیون تومان، در کاشان ۳۰۰ میلیون تومان، در تهران ۱۵۰ میلیون تومان، در ورامین ۱۰۰ میلیون تومان بابت این کار از مهاجران گرفته است. لازم به ذکر است در چهل و چند ساله گذشته، بیست نوع کارت متفاوت اقامتی به مهاجران داده شده که قرار بود با دادن کارت یکسان هوشمند، این کارت‌های متعدد یکسان‌سازی شود که با وجود دریافت پول‌های کلان، بعد از مدت کوتاهی با تبلیغات علیه مهاجران این کار متوقف شد؛
- اصرار ایرانی‌ها به برتر بودن نسبت به افغانستانی‌ها و مرز و جدایی قائل شدن میان دو ملت؛
- مشکلات مهاجران در مسائل درمانی، مثلا تعیین وقت فیزیوتراپی با کد فیدا امکانپذیر نیست؛
- هیچ قانونی جلوی پای مهاجران قرار داده نمی‌شود؛
- ممنوع کردن فعالیت افغانستانی‌ها در مشاغل غذایی و ایرادات بهداشتی به رستوران؛
- استفاده از کلمات زشت و توهین‌آمیز؛
- توقف طرح اعطای تابعیت به فرزندان مادران ایرانی با پدران افغانستانی.
در ادامه این نشست استادان و فعالان اجتماعی ایران مسائل مهاجران را اینگونه برشمردند: مسئله حال حاضر مهاجران، رسانه‌ها هستند که به اختلاف‌ها و مشکلات دامن می‌زنند؛ حضور غیررسمی مهاجران برای عده‌ای سودآور است، پس مانع رسمی و قانونی شدن این حضور می‌شوند؛ نخبگان افغانستان، مسائل افغانستانی‌ها را احصا نکرده‌اند و ما دقیقا نمی‌دانیم مسائل چیست.
به عنوان جمع‌بندی مسائل مطرح شده می‌توان گفت که مطالبه‌های اصلی مهاجران عبارت است از: قانونی و رسمی کردن حضور مهاجران در ایران؛ پرهیز از خشونت‌های فیزیکی و کلامی و استفاده از واژگان زشت و توهین‌آمیز نسبت به مهاجران؛ و دیگر اینکه دولت ایران متوجه بحرانی شدن ماجرای مهاجران باشد و برای بهبود اوضاع اقدام‌های موثری انجام دهد.
در پایان این جلسه برخی اقدام‌ها برای بهبود اوضاع مطرح شد: ظرفیت‌افزایی،گفتگوهای شبکه‌ای و ایجاد پاتوق‌ها؛ تغییر انگاره نسبت به مهاجران افغان؛ احصای آمار و ارقام درست درباره تعداد مهاجران و ویژگی‌های آنها؛ تهیه فهرستی از مسائل افغانستانی ها؛ سابقه حمایت‌ها، تغییر قوانین و رویکردها در ایران نسبت به مهاجران افغان مشخص شود؛ شمارش مهاجران افغانستانی در سرشماری 1405؛ تشکیل کارگروه‌های عملیاتی با محوریت مسائل قانونی، اقتصادی، فرهنگی و رسانه‌ای مهاجران و تقسیم وظایف میان اعضا؛ برگزاری نشست رسانه‌ای و کنفرانس خبری با حضور دکتر ربیعی، دکتر خانیکی، دکتر رنانی و دکتر عبده از سوی انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات؛ تشریح چگونگی بهره‌مندی از یارانه‌ها توسط مهاجران؛ تهیه ویدیوی آرشیوی از اخبار فیک؛ آمار گرفتن درباره ویژگی‌های جمعیتی مهاجران افغانستانی در ایران.
همچنین قرار بر این شد اعضای گروه علمی‌تخصصی «مطالعات افغانستان» در انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و نهاد فرهنگی «خانه کابل» با همه کارگروه‌ها همکاری کنند.
