مرضیه کوهستانی: نخستین نشست «روزنامه نگاران؛ نیازهای حرفه‌ای و مسایل اجتماعی» با همکاری «وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی» و «انجمن علمی مطالعات فرهنگی و ارتباطات» به مناسبت روز خبرنگار، برگزار شد.
در این نشست پیام حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران توسط وزیر کار و رفاه اجتماعی قرائت شد. ریاست جمهوری در این پیام تاکید کرد «خبرنگاران که رسالت انتقال اطلاعات به‌هنگام و صحیح و نیز گزارش حقیقت‌ها به مردم را برعهده دارند؛ وجدان زنده و دیدگان بیدار جامعه در مسیر تعالی و بهروزی هستند.»
ریاست جمهوری در این پیام از دستگاههای مختلف به ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی خواستند «با حمایت و پشتیبانی، رفع دغدغه‌های معیشتی و نیز بهره‌مند کردن آنها و نیز بهره‌مند کردن آنان از آزادی‌های قانونی و حقوق صنفی شرایطی فراهم آورند تا این عزیزان با امید و پویایی بیشتری کشورمان را در رسیدن به افق توسعه و آبادانی یاری رسانند.»
علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز طی پیامی که توسط انتظامی معاون مطبوعاتی وی قرائت شد اشاره کرد: «تنوع و تکثر مسائل اخبار و رویدادهای حوزه اجتماعی منجر به تخصصی شدن آنها شده است و رسانه‌ها باید این تخصصی شدن را بپذیرند و برای آن برنامه‌ریزی کنند. در چنین شرایطی دو نکته حائز اهمیت است: نخست تقویت اخلاق حرفه‌ای در حوزه خبر و اطلاع‌رسانی و دوم برآورده شدن نیازهای حرفه‌ای و مسائل اجتماعی اهالی رسانه که همواره مورد مطالبه این قشر بوده است.»
علی جنتی با اشاره به گسترش تبادل اطلاعات در فضای مجازی تاکید کرد: «رسانه‌های اجتماعی امکان مشارکت طیف وسیعی از شهروندان را در جمع‌آوری؛ پالایش و توزیع اطلاعات فراهم آوردند.» و «اهالی رسانه با پایبندی به اخلاق حرفه‌ای می‌توانند کنترل‌کننده و نظم‌دهنده چنین فضایی باشند.»
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این پیام تاکید کرد: «دسترسی به اطلاعات حق مردم و تکلیف دولت است. دولت یازدهم در اجرای این قانون اصرار جدی دارد. مبارزه واقعی با فساد به ویژه مفاسد اقتصادی از طریق انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات محقق می‌شود. بسیاری از مبانی حقوق شهروندی نیز از طریق اجرای این قانون به صورت فرهنگ غالب درخواهد آمد.»
در ادامه این نشست حسام الدین آشنا، مشاور رسانه ای ریاست جمهوری با اشاره به اینکه رسانه ها وظیفه نظارت بر جامعه و قدرت را به عهده دارند گفت: هر دو این وظایف با چالشهای جدی روبرو است.
آشنا گفت: اصولا قدرت نظارت گریز است و جامعه هم در مقابل تغییرات و نو آوریها مقاومت میکند: «قدرت سیاسی برای فرار از اعمال وظیفه نظارتی رسانه‌ها از راه اعمال فشار رسمی و غیررسمی استفاده میکند مانند روزنامه‌نگارانی که در نتیجه اعمال قدرت سیاسی خانه‌نشین شده؛ به حبس افتاده یا حتی جان خود را بر سر انجام رسالت رسانه‌ای خود از دست دادند.»
وی با بیان اینکه حتی ممکن است رسانه‌ها به ابزاری برای بازگویی سخنانی خاص تبدیل شوند؛ افزود: «این اتفاق در کشور ما بی‌سابقه نیست چنانچه به اسم بودجه دفاعی کشور؛ هزینه‌ها صرف تاسیس و نگهداری رسانه‌های گرانقیمتی شده است که صرفا برای مقابله با فعالیت نظارتی رسانه‌ها احداث شده‌اند.»
مشاور فرهنگی رئیس‌جمهور با بیان اینکه در مورد مطبوعات توان نظارتی شورای نظارت بر مطبوعات بسیار بالاست و احکام آن به‌ویژه درمورد روزنامه‌های وابسته به بخش خصوصی به شدت هرچه تمام اعمال می‌شود؛ افزود: «درمقابل این وضعیت مشاهده می‌کنیم که شورای نظارت بر صداوسیما نمی‌تواند به وظایف نظارتی خود بر این سازمان به درستی عمل کند.»
هادی خانیکی رییس انجمن ارتباطات و مطالعات فرهنگی نیز در این نشست با تاکید بر اینکه وضعیت جامعه روزنامه‌نگاری کشور آنچنان که باید و شاید خوب نیست؛ گفت: روزنامهنگاران و خبرنگاران از نظر معیشتی، قضایی، آموزشی و حرفه‌ای با کمبودهایی مواجه هستند.
وی ادامه داد: ضعف نظام صنفی باعث می‌شود اقدامات دولت آنچنان که باید و شاید به نفع خبرنگاران نباشد و برای به نتیجه رسیدن این اقدامات ضروری است به ضعف‌های درونی و بیرونی جامعه روزنامه‌نگاری پرداخته شود.
خانیکی با بیان اینکه نهادهای صنفی روزنامه‌نگاری در جایگاه خوبی قرار ندارند؛ گفت: نهادهای مدنی نه از بالا و توسط قدرت سیاسی ساخته می‌شوند و نه در تقابل و منازعه با دولت شکل می‌گیرند. نهاد مدنی و صنفی باید خواسته‌ها و منافع صنفی را تامین کند.
معصومه ابتکار رییس سازمان محیط زیست و معاون ریاست جمهوری نیز در ادامه این نشست 4 ساعته گفت: اتفاق سال 1392 حاصل استقامت و صبر خبرنگارانی بود که سختی‌های زیادی را در این سال‌ها برای اصلاح امور سیاسی و اقتصادی کشیدند.
رئیس سازمان محیط زیست گفت: «ما در ابتدای کار (در سازمان محیط زیست) خط مشی روشنی را تعیین کردیم و به آن پایبند بودیم چنانکه زمانی که آغاز به کار کردم بسیاری از خبرنگاران از طرف سازمان محیط زیست در دولت قبل به دادگاه احضار شده و از آنها شکایت شده بود زیرا این خبرنگاران دست به انتقاد زده یا رازهای مگو را بیان کرده بودند که ما تمامی این شکایت‌ها را پس گرفتیم و پیمان بستیم که از هیچ خبرنگاری شکایت نکنیم.»
خبرنگاران در شرایط سخت حرفه‌ای و معیشتی
نخستین پنل درباره شرایط سخت حرفه‌ای و معیشتی روزنامهنگاران بود. فریدون صدیقی پیشکسوت و استاد روزنامه نگاری، سهیل معینی مدیر مسئول روزنامه ایران سپید، زهرا ابراهیمی، سعید ارکان‌زاده یزدی، و مهرداد خلیلی روزنامه نگارانِ با سابقه، سخنرانان این پنل بودند.
صدیقی با اشاره به اینکه ۱۱ سال پیش، با ۱۵۰ هزار تومان حقوق بازنشست شده است، گفت: صد‌ها روزنامه نگار لیسانس و فوق لیسانس و دکترا می‌شناسد که با حد اقل حقوق و دستمزد و بدون هیچ امنیت روانی و شغلی کار می‌کنند.
سهیل معینی مدیر مسئول ایران سپید نیز به وضعیت پیچیده بیمه‌ای خبرنگاران اشاره کرد و پیشنهاد داد کارگروهی با حضور نهادهای مسئول مانند تامین اجتماعی و روزنامهنگاران تشکیل شود و وضعیت بیمه‌ای روزنامهنگاران به صورت جدی ساماندهی شود.
مهرداد خلیلی، خبرنگار اقتصادی هم با اشاره به ناامنی شغلی خبرنگاری گفت: خبرنگاران زیادی هستند که چند ماه در جایی کار می‌کنند و بعد بدون اینکه حقوق بگیرند و یا بیمه شده باشند، عذرشان خواسته می‌شود که باید برای آنها فکری کرد.
سعید ارکان‌زاده یزدی نیز با اشاره به اینکه وظیفه رسانه نقد قدرت است و باید شرایط انجام این وظیفه‌ها برای رسانه‌ها محیا شود؛ گفت رسانه‌ها با داشتن یک نهاد صنفی مستقل می‌توانند حرفه‌ای‌تر کارشان را ادامه دهند.
در پنل دوم که با حضور محمد مهدی فرقانی، رضاییان، محمد فاضلی اساتید ارتباطات و نفیسه زارع کهن و امیرشاهی روزنامه‌نگار برگزار شد مسایل اجتماعی رسانه‌ها مورد بررسی قرار گرفت.
دکتر فرقانی با اشاره به تئوری مسئلیت اجتماعی رسانه‌ها گفت: روزنامه نگار حقوق و مسئولیتهایی دارد که باید به هر دو ان‌ها توجه داشته باشد.
استادان ارتباطات این پنل همگی استقلال حرفه‌ای، امنیت شغلی، امنیت روانی، دسترسی به منابع خبری، حفظ اصول اخلاقی حرفه‌ای آموزش تخصصی، استقلال مالی را پایه‌های کار رسانه تلقی کردند و تاکید شد که باید به همه این موارد همزمان توجه شود تا محصول منتشره در رسانه‌ها حرفه‌ای و قابل اتکا و در راستای مسئولیتهای اجتماعی رسانه‌ها باشد.
از سویی سیاسی بودن فضای رسانه‌ای کشور مورد نقد قرار گرفت و تاکید شد که باید دایره گفتمانی رسانه‌ها وسیع‌تر شود و صدای رسانه‌ها به مناطق دور دست هم برسد.
