کتاب «تحلیل گفتمان کاربردی» نوشته آرتور آسا برگر، نظریهپرداز برجسته حوزه مطالعات فرهنگی، با ترجمه دکتر حسین پاینده از سوی انتشارات مروارید منتشر شد. این کتاب با عنوان فرعی «فرهنگ عامّه، رسانهها و زندگی روزمره» با هدف معرفی جدیدترین شکل تحلیل گفتمان نوشته شده است که اصطلاحاً «تحلیل انتقادی ــ چندوجهیِ گفتمان» نامیده میشود. تحلیل گفتمان در ابتدا بیشتر ماهیتی زبانمبنا داشت و به مرور، با افزوده شدن ابعادی سیاسی و ایدئولوژیک، به «تحلیل انتقادی گفتمان» تبدیل شد. «تحلیل انتقادی ــ چندوجهیِ گفتمان» حاصل تحول تدریجی تحلیل گفتمان و عبور آن از مرحلهای انتقادی به مرحلهای جدید است که در آن علاوه بر کاویدن زبان و برملا کردن ایدئولوژی و قدرت در متون و رفتارهای اجتماعی، جلوههای گوناگون فرهنگ عامّه نیز کاویده میشوند. لذا موضوعات بسیار متنوعی در دایرهی تحلیل انتقادی ــ چندوجهیِ گفتمان قرار میگیرند، از جمله سبک زندگی، دلالت اشیاء، برنامههای تلویزیون، رؤیاها، لطیفهها، آگهیهای تجاری، مُدِ لباس، ادبیات، اسطورهها (اعم از کهن یا معاصر)، رفتارهای روزمره از قبیل سیگار کشیدن، و غیره. هر یک از فصلهای کتاب حاضر، همین قبیل موضوعات را میکاود. از جمله محاسن این کتاب، کاربردی بودن بحثهای آن است. کلیه مفاهیمی که در بحثهای نظری ابتدای هر فصل مطرح شدهاند، در بخش دوم همان فصل در تحلیل عملی یک نمونه معیّن به کار رفتهاند. از این حیث، کتاب حاضر نه فقط منبعی جدید برای شناخت متأخرترین شکل تحلیل گفتمان است، بلکه با ارائه نمونههای کاربردی از تحلیل گفتمان در حوزه ارتباطات اجتماعی، فرهنگ عامّه، ادبیات، رسانهها و زندگی روزمره همچنین میتواند الگویی برای انجام دادن پژوهشهای مشابه در کشور ما باشد.
آرتور آسا برگر، مؤلف این کتاب، استاد ارتباطات در دانشگاه سانفرانسیسکو، و حسین پاینده، مترجم کتاب حاضر، استاد نظریه و نقد ادبی دانشگاه علامه طباطبایی است. از دکتر پاینده پیشتر دو کتاب دیگر نیز در زمینه فرهنگ عامّه منتشر شده است که عبارتاند از «مطالعات فرهنگی دربارهی فرهنگ عامّه» (انتشارات آگه) و «روانکاوی فرهنگ عامّه» (انتشارات مروارید).
