شیرین احمدنیا: خودکشی در ایران رقم چشمگیری ندارد اما مطمئنا روند رو به رشد است

نشست “بررسی میان‌رشته‌ای در باب خودکشی و انعکاس رسانه‌ای آن: روانپزشکی، جامعه‌شناسی و علوم ارتباطات” عصر دیروز با حضور دکتر احمد جلیلی رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران، دکتر شیرین احمدنیا عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و دکتر زهرا اجاق عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.
به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، شیرین احمدنیا عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در این نشست گفت: «بحث خودکشی در ارتباط با جامعه‌شناسی و در کنار روان‌شناسی سابقه‌ای طولانی دارد. پژوهش معروف دورکیم، جامعه‌شناس در قرن 19 در زمینه خودکشی تلاشی بود تا جایگاه تاثیرگذار عوامل اجتماعی را در تبیین روند خودکشی در جوامع عیان و آشکار سازد. روانشناسان اساسا در توضیح عوامل روانی درباره خودکشی اصرار می‌ورزند.»
او گفت: «درباره خودکشی در ایران در مقایسه با بسیاری از کشورها همچنان ارقام چشمگیری گزارش نشده است اما مطمئنا روند رو به رشد است. حتی در برخی از استان‌های غربی کشور نسبت جنسی خودکشی افزایش یافته است. ما خودکشی را به عنوان یک معلول نگاه می‌کنیم که نشانه‌ای از پدیده دیگری است و آن نشانه نابسامانی سلامت اجتماعی در جامعه است.»
احمدنیا در توضیح سلامت اجتماعی گفت: «سلامت اجتماعی با مفهوم سرمایه اجتماعی تا حد زیادی همپوشانی دارد. در شرایطی که اعتماد به افراد و نهادها افزایش یابد، انگیزه برای مشارکت و کار گروهی بیشتر شود، احساس تعلق به جمع وجود داشته باشد و همچنین ایده‌آل‌های مشترک و نگاه مثبت و امید به آینده روشن اگر باشند، نشان از سرمایه اجتماعی هستند. نشانه را باید پژوهشگران دریابند و بر روی آنها کار پژوهشی انجام دهند و مسئولان نیز باید براساس نتایج پژوهشگران مداخله و حمایت کنند.»
رسانه‌ها باید اخبار خودکشی را انعکاس دهند، اما کنترل شده
مدیر دفتر پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفت: «نقش رسانه‌ درباره اخبار خودکشی اهمیت دارد. ما می‌گوییم نباید انعکاس آزادی برای احوال واقعی در جامعه وجود داشته باشد. رسانه‌ها باید اخبار خودکشی را انعکاس دهند، اما کنترل شده و با ملاحظات کارشناسی برای پیشگیری از تبعات آن باشد. رسانه‌ها در کنار همه ارگان‌ها از جمله وزارتخانه‌ها، آموزش و پرورش، آموزش عالی، شهرداری، بهزیستی، انجمن‌های علمی، تشکل‌ها و … به عنوان شریک همه این نهادها باید نقش خود را ایفا کند.»
او افزود: «خودکشی نوعی اعمال خشونت است و این عمل حاوی پیامی برای دیگران است. پژوهش‌ها نشان داده است که خودسوزی‌ها دارای پیامی ویژه برای افراد است و در واقع زجرآورترین نوع خودکشی هستند. خودسوزی زنان مخاطب خاص دارد و مخاطب آن پیام را دریافت می‌کند اما این پیام محلی است.»
هر روز در حال تجربه خشونت‌ها هستیم و نمونه آن نیز صحنه‌های ترافیک است
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: «برخوردار نشدن از حمایت‌های اجتماعی، نابرابری‌های اقتصادی، نابرابری‌های اجتماعی و ناکامی همگی از عوامل خودکشی هستند. ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که خودکشی‌ها عریان هستند و اعدام‌ها که در میدان‌های عمومی صورت می‌گیرد و بیشتر برای مردم جنبه تفریحی پیدا کرده است. ما هر روز در چهارچوب هنجارهای اجتماعی در معرض مشاهده و تجربه خشونت‌ها هستیم و نمونه آن نیز صحنه‌های ترافیک است.»
او گفت: «اعمال تبعیض و طرد که رواج گسترده‌ای دارد و نزاع‌های بین فردی انواع مختلف خشونت هستند. حتی چهاردیواری اختیاری نیز محیط امینی برای گروه‌های آسیب‌پذیرتر زنان و کودکان نیست. در فضای مجازی و فضاهای اینترنتی که محلی برای فعالیت همه افراد در نقش خبرنگاری است متاسفانه نظارتی بر انعکاس اخبار وجود ندارد و هیچ‌گونه ملاحظاتی اعمال نمی‌شود و آموزشی هم داده نمی‌شود. اینجاست که بحث مسئولیت اجتماعی شهروندان در قبال فرد و جامعه مطرح می‌شود که یک عرصه رسانه‌ای که برای همگان قابل دسترس است را چگونه می‌توان کنترل کرد.»
احمدنیا گفت: «ما در زندگی واقعی به این قائل هستیم که باید نظارت اجتماعی صورت بگیرد خیلی وقت‌ها به فضای رسانه‌ای با دید منفی نگریسته می‌شود و همیشه صحبت از تهدیدهای فضای مجازی است. به نظر من انعکاس اخبار مربوط به خودکشی می‌تواند تحت‌الشعاع فضای جدید قرار بگیرد ما می‌توانیم چالش‌ها را با اطلاع‌رسانی و آگاهی به فرصت تبدیل کنیم. ارائه اخبار توام با پیوست‌های کارشناسی و آموزشی و نظارت بر آنها بر اثرگذاری در روند خودکشی اهمیت دارد.»
او گفت: «نمایش خودکشی در رسانه‌ها فارغ از ریشه‌های بروز خشونت تبعات منفی دارد که لازم است پیگیری، و از آن مراقبت شود.»

منبع