کتاب گفتمان نقد به قلم دکتر حسین پاینده (دانشیار نظریه و نقد ادبی دانشگاه علامه طباطبایی) در 466 صفحه در پاییز 1390 توسط انتشارات نیلوفر منتشر شده است. این کتاب مجموعهای از 20 مقاله در زمینه نقد ادبی است و از هفت بخش تشکیل شده است:
بخش اول: نظریه و نقد رمان، شامل دو مقاله
بخش دوم: نظریه و نقد داستان کوتاه، شامل شش مقاله
بخش سوم: نظریه و نقد شعر، شامل سه مقاله
بخش چهارم: نقد فیلم، شامل یک مقاله
بخش پنجم: نقد نمایشنامه، شامل یک مقاله
بخش ششم: مباحث نظری نقد، شامل هفت مقاله
بخش هفتم: ضمائم، شامل متن پنج اثر ادبی (چهار داستان کوتاه و یک نمایشنامه)
بخش دوم: نظریه و نقد داستان کوتاه، شامل شش مقاله
بخش سوم: نظریه و نقد شعر، شامل سه مقاله
بخش چهارم: نقد فیلم، شامل یک مقاله
بخش پنجم: نقد نمایشنامه، شامل یک مقاله
بخش ششم: مباحث نظری نقد، شامل هفت مقاله
بخش هفتم: ضمائم، شامل متن پنج اثر ادبی (چهار داستان کوتاه و یک نمایشنامه)
کتاب گفتمان نقد برای آن دسته از علاقهمندان نقد ادبی نوشته شده است که میخواهند هم با برخی مباحث و نظریههای مهم در زمینه نقد آشنا شوند و هم کاربرد عملی آن نظریهها را در نقدهایی بر متون برگزیده (شامل رمان، داستان کوتاه، نمایشنامه، فیلم و شعر) ببینند. هر یک از مقالات این کتاب رهیافتی در نقد ادبی مدرن یا مفاهیمی از نظریههای ادبی جدید را تبیین میکند و یا در نقدی عملی بر یک اثر ادبی به کار میبرد. از جمله اهداف مؤلف، تأکید گذاشتن بر ماهیت نظاممند نقد و اتکاء آن به نظریه است. در نقدهای ارائهشده در این کتاب، هم از رهیافت فرمالیستی برای قرائت متون ادبی بهره گرفته شده است و هم از رهیافتهای روانکاوانه و فمینیستی و غیره، با این امید که پیکرهبندیِ کتاب بتواند ماهیت دموکراتیک نقد ادبی را ــ که از تکثرگرایی و چندصدایی بودنِ آن ناشی میشود ــ به وجهی تا حد ممکن شایسته نشان دهد. فرمالیسم، نقد روانکاوانه، پسامدرنیسم، فمینیسم، مطالعات فرهنگی، و تئاتر معناباختگی از جمله مباحث کتاب حاضر هستند. برخی از آثاری که در این کتاب نقد شدهاند، عبارتاند از: رمانهای «جزیره سرگردانی» و «ساربانْ سرگردان» اثر سیمین دانشور، داستان کوتاه «بچه مردم» اثر جلال آلاحمد، شعر «دریا» سروده شفیعیکدکنی، فیلم «سلام سینما» ساخته محسن مخملباف، اشعاری از سهراب سپهری و آثاری از برخی داستاننویسان و شاعران و نمایشنامهنگاران غیرایرانی.